بویلر (Boiler) یک تجهیزات حرارتی است که برای تولید بخار یا آب گرم به منظور استفاده در فرآیندهای صنعتی، گرمایش ساختمان‌ها یا تأمین انرژی استفاده می‌شود. عمده ترین کاربرد بویلرها در صنعت پالایش نفت، تولید برق، صنعت کاغذ، صنایع شیمیایی و تأسیسات ساختمانی است.
عملکرد بویلر بر اساس اصل تبدیل انرژی حرارتی به انرژی بخار است. در بویلر، سوخت (مانند گاز طبیعی، نفت سنگین، زغال سنگ و غیره) یا سوخت‌های دیگر به احتراق می‌گردد و حرارت تولید شده به آب منتقل می‌شود. سپس آب تحت فشار و در دمای بالا قرار گرفته و به بخار تبدیل می‌شود.
بخار تولید شده توسط بویلر به صورت فشاردار و داغ به سیستم‌ها و دستگاه‌های مورد نیاز منتقل می‌شود. برای استفاده در فرآیندهای صنعتی، بخار به عنوان منبع انرژی برای انجام عملیات گرمایش، تولید برق، پخت و پز، تولید بخشیدن به حرارت و سایر کاربردها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بویلرها با توجه به نوع سوخت، فشار و دمای مورد نیاز، طراحی و ساخته می‌شوند. آنها ممکن است به صورت بویلرهای آب‌گرم، بویلرهای آب سرد، بویلرهای آب‌بخار و بویلرهای بازیافتی (recovery boilers) و غیره دسته‌بندی شوند.
بویلرها علاوه بر تولید بخار، نقش مهمی در کاهش هزینه‌های انرژی و بهره‌وری انرژی دارند. با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته و کنترل دقیق در عملکرد بویلرها، می‌توان مصرف سوخت را بهینه کرده و عملکرد کارخانه‌ها و سیستم‌های گرمایشی را بهبود بخشید.
نقشه لوله کشی دیگ بخار به نقشه‌ای اطلاق می‌شود که شرح مسیر و اتصالات لوله‌های بخار در یک سیستم بخار را نشان می‌دهد. این نقشه شامل جزئیات فنی مانند قطر و ضخامت لوله‌ها، نوع و موقعیت سوپاپ‌ها، شیرها، متصل کننده‌ها و سایر تجهیزات مرتبط است. هدف اصلی نقشه لوله کشی دیگ بخار، برقراری یک سیستم لوله کشی دقیق و کارآمد برای انتقال بخار به ازای نیازهای صنعتی است.
