استریلیزاسیون فرآیندی است که تمام اشکال حیات میکروبی را از بین می برد و در مراکز بهداشتی و درمانی با روش های فیزیکی یا شیمیایی انجام می شود. ضد عفونی و استریل کردن تجهزات پزشکی در بیمارستان ها برای اطمینان از اینکه ابزار پزشکی و جراحی، میکروب های عفونی را به بیماران منتقل نمی کنند ضروری است.
کاتالوگ اتوکلاو های بیمارستانی
استریلیزه کردن عبارت است از از بین بردن همه میکروارگانیسم های مولد بیماری، از جمله ویروس ها، هاگ ها و باکتری ها که انجام آن در تجهیزات پزشکی و همچنین پسماندهای بیمارستانی لازم و ضروری است. همچنین بی خطر کردن زباله های عفونی خروجی از بیمارستان از الزامات بهداشتی هر بیمارستان است.
فایل دستورالعمل پیشگیری و کنترل عفونت دانشگاه علوم پزشکی
طبق این دستوالعمل استریلیزه کردن شرط اصلی استفاده مجدد از وسایل پزشکی آلوده بوده و هرگز بدون ضدعفونی کردن تجهیزات نباید از آنها برای بیمار استفاده کرد.
برخی از مزایای استریل کردن تجهیزات پزشکی عبارتند از:
- چرک، خون، ذرات خارجی و کثیفی های باقی مانده را از بین می برد که می تواند منجر به عوارض خطرناکی برای بیمار بعدی شود که به جراحی نیاز دارد.
- از خوردگی ابزار گران قیمت و بسیار دقیق که دارای لولاهای ظریف هستند جلوگیری می کند.
- محل رشد میکروب های زنده را از بین می برد.
چه تجهیزاتی باید در بیمارستان استرلیزه شوند؟
پزشکان و پرستاران از نظر قانونی موظف به ارائه مراقبت های استاندارد به بیماران هستند. یکی از الزامات کلیدی برای رعایت این استاندارد مراقبت، استریل کردن مناسب تجهیزات و ابزار پزشکی است. به عنوان مثال چاقو ها و قیچی های جراحی از جمله ابزاری هستند که قبل از هربار استفاده باید کاملا استرلیزه شوند.
دستگاههای پزشکی که با بافتها یا مایعات استریل بدن تماس دارند مانند ابزار جراحی، موارد حیاتی محسوب میشوند. این اقلام هنگام استفاده باید استریل باشند زیرا هر گونه آلودگی میکروبی می تواند منجر به انتقال بیماری و مرگ بیمار شود. همچنین زباله های بیمارستانی قبل از خروج باید کاملا ضد عفونی و بی خطر شوند.
ابزار جراحی و سایر مواد یا تجهیزاتی که با محل جراحی تماس می گیرند باید قبل از استفاده استریل باشند. فرآیند استریلیزاسیون همه اشکال حیات از جمله باکتری ها و ویروس ها را از بین می برد.
تعریف |
خطر عفونت |
مثال |
روش استفاده مجدد | |
بحرانی |
ابزار پزشکی که برای ورود به یک محیط معمولی استریل، بافت استریل یا عروق در نظر گرفته شده است |
بالا |
ابزار جراحی، کاتتر قلب، ایمپلنت، سوزن، پروب های اولتراسوند مورد استفاده در حفره استریل بدن |
استریل کردن با بخار، پلاسما یا اکسید اتیلن |
نیمه بحرانی |
وسایلی که قرار است با غشای مخاطی یا پوست سالم تماس پیدا کنند |
بالا/متوسط |
آندوسکوپ انعطاف پذیر، تجهیزات تنفسی درمانی، پروب های مانومتری، حلقه های مناسب دیافراگم، تیغه های لارنگوسکوپ |
استریلیزاسیون مطلوب، ضدعفونی کننده های سطح بالا |
غیر بحرانی |
دستگاه ها با پوست سالم در تماس هستند |
کم |
کاف فشار سنج، گوشی پزشکی |
ضدعفونی کننده متوسط یا سطح پایین |
انواع روش های استرلیزه کردن تجهیزات پزشکی و زباله های بیمارستان
اکثر دستگاههای پزشکی و جراحی که در مراکز بهداشتی و درمانی استفاده میشوند از موادی ساخته میشوند که در برابر حرارت پایدار هستند و بنابراین با بخار ضد عفونی میشوند. با این حال، از سال 1950، وسایل پزشکی و ابزارهای ساخته شده از مواد (به عنوان مثال، پلاستیک) که نیاز به استریل کردن در دمای پایین دارند.
از دهه 1950 برای تجهیزات پزشکی حساس به حرارت و رطوبت از گاز اتیلن اکسید استفاده شده است. در 15 سال گذشته، تعدادی از سیستمهای استریلسازی جدید با دمای پایین (به عنوان مثال، پلاسمای گاز پراکسید هیدروژن، غوطهوری در اسید پراستیک، ازن) ساخته شده اند و برای استریل کردن دستگاههای پزشکی از آنها استفاده میشوند.
هرکدام از ابزار پزشکی با توجه به موادی که از آن ساخته شده است طبق جدول زیر در دمای مخصوص به خود باید استرلیزه شود.
جنس ابزار پزشکی |
حداکثر دما (درجه سانتیگراد) |
استال (پلی اکسی متیلن) |
121 |
آلومینیوم |
190 |
استات سلولز (بدون بار) |
120 |
شیشه |
190 |
کوپلیمر اتیلن کلروتری فلوئورواتیلن |
150 |
اتیلن تترا فلوئورواتیلن |
150 |
اتیلن پروپیلن فلورینه |
170 |
پلی اتیلن با چگالی بالا |
120 |
فلز |
190 |
مسلین |
160 |
پلی آمید |
266 |
نایلون |
120 |
کاغذ |
134 |
گاز پترولاتوم |
160 |
پلی کربنات |
170 |
پلی تریمید |
134 |
پلی اترکتون |
482 |
کوپلیمر پلی اتیلن ترفتالات |
134 |
پلی متیل پنتن |
170 |
پلی پروپیلن |
135 |
پلی فنیل اکسید |
148 |
کوپلیمر پلی پروپیلن |
120 |
پلی سولفون |
160 |
پلی تترا فلوئورواتیلن |
170 |
پلی وینیل کلراید (پی وی سی) |
120 |
پلی وینیلیدین فلوراید |
125 |
سیلیکون |
200 |
پراکسید روی |
140 |
بهترین روش استرلیزه کردن تجهیزات پزشکی و ضد عفونی کردن زباله های بیمارستانی چیست؟
از بین تمام روش های مرسوم برای استریل کردن، استفاده از حرارت و گرمای تحت فشار بیشترین استفاده را دارد. همچنین مقرون به صرفه و قابل اطمینان تر از سایر روش هاست. قرار دادن ابزار پزشکی در تماس مستقیم با بخار تحت فشار در دستگاه اتوکلاو بهترین روش استرلیزه کردن ابزار پزشکی میباشد.
استریل کردن ابزار پزشکی و دندانپزشکی شامل سه مرحله پاک کردن، ضد عفونی کردن و استرلیزه کردن میباشد. که باید به ترتیب و دقیق انجام شود و هر مرحله آن ملزومات خاص خود را نیاز دارد. برخی روش های استریل کردن ابزار پزشکی به شرح زیر می باشند.
- استریل کردن با حرارت و بخار (مثل جوشاندن یا استفاده از اتوکلاوهای بیمارستانی)
- استریل شیمیایی (استفاده از پراکسید هیدروژن و یا اکسید اتیلن)
در اتوکلاوها از بخار، گرما و فشار برای تجزیه ذرات و از بین بردن میکروارگانیسم ها استفاده می شود. این فرآیند یک گزینه ایمن و مقرون به صرفه برای بیمارستان ها است، اگرچه برای تجهیزات حساس به گرما کمتر کاربرد دارد. اتوکلاو ها ابزاری عالی برای بیمارستان هایی است که به دنبال بهبود کارایی فرآیند استریل کردن ابزار جراحی و پزشکی هستند.
استفاده از اتوکلاو رایج ترین، سریع ترین و ایمن ترین روش استریل کردن است. یکی دیگر از روش های حرارتی، استریل کردن با حرارت خشک است. در محیطهای خشک، هاگها و باکتری میتوانند دمای بالاتر را برای مدت طولانیتری تحمل کنند.
چه نوع اتوکلاو هایی در بیمارستان ها استفاده میشود؟
دستگاه اتوکلاو یک محفظه تحت فشار فلزی است که درون آن دما و فشار مشخصی در جریان است. این دستگاه کاربردهای صنعتی نیز دارد اما برای استفاده در بیمارستان نوع خاصی از دستگاه اتوکلاو استفاده میشود که دارای قفسه های متعدد برای قرار گرفتن ابزار پزشکی مختلف درون آن است.
اتوکلاوهای بیمارستانی باید استاندارهای بهداشتی، ایمنی و زیستی لازم را داشته باشند و آزمایش های مختلف را با موفقیت پشت سر گذاشته باشند. محدوده دمایی و فشار اتوکلاو های بیمارستانی با اتوکلاوهای صنعتی متفاوت است. لذا نمیتوان از اتوکلاو های صنعتی برای استرلیزه کردن ابزار پزشکی و دندانپزشکی و یا ضد عفونی کردن زباله های بیمارستانی استفاده کرد.
یکی از انواع این تجهیزات، اتوکلاو امحای زباله های بیمارستانی است. اتوکلاوهای بیمارستانی قبل از شروع فرآیند استریلیزاسیون، برای ایجاد خلاء، هوای داخل مخزن را تخلیه میکنند لذا باید مجهز به سیستم تصفیه هوای خروجی باشند. شرکت های مدیریت پسماند از این تجهیزات برای تصفیه زباله های خطرناک زیستی یا عفونی قبل از رسیدن به مقصد نهایی خود استفاده می کنند. بخار تحت فشار یکی از کارآمدترین و موثرترین روشهای تصفیه زبالههای پزشکی است.
اتوکلاو های بیمارستانی چگونه کار میکنند؟
هنگامی که زباله های بیمارستانی یا ابزار و تجهیزات پزشکی در داخل اتوکلاو قرار می گیرند، هوا از مخزن تخلیه می شود و فشار منفی ایجاد می کند. در مرحله بعد، بخار با فشار بالا و دمای بالا برای مدت زمان مشخصی وارد مخزن اتوکلاو می شود. این زمان، دما و فشار برای از بین بردن پاتوژن های موجود در داخل مخزن اتوکلاو برنامه ریزی شده است. کمبود هوا و فشار زیاد باعث می شود که بخار به داخل مواد نفوذ کند و دما را در سرتاسر و نه فقط روی سطح بالا ببرد.
اکثر زباله های پزشکی را می توان از طریق اتوکلاو ضد عفونی کرد که ممکن است شامل باندهای کثیف، گازها، تجهیزات حفاظت فردی یا سایر مواردی باشد که به عنوان زباله های “کیسه قرمز” طبقه بندی می شوند. ابزار نوک تیز، از جمله سوزن و سرنگ، در صورتی که به زباله های خطرناک آلوده نباشند، می توانند در اتوکلاو بی خطر شوند.
دمای اتوکلاو می تواند از 250 تا 325 درجه سانتیگراد و فشار آن از 40 تا 80 PSI بسته به اندازه اتوکلاو و مقدار مواد متغیر باشد. زباله ها معمولاً به مدت 20 تا 30 دقیقه در دما و فشار بالا داخل محفظه اتوکلاو نگهداری می شوند. هنگامی که چرخه ضدعفونی کردن کامل شد، بخار از اتوکلاو تخلیه می شود، فشار آزاد می شود و اتوکلاو اکنون برای باز کردن در آن ایمن است.
راهنمای انتخاب و خرید بهترین اتوکلاو بیمارستانی
شما ابتدا باید بدانید دقیقا چه چیزی را میخواهید اتوکلاو کنید. آیا ابزار جراحی است؟ یا زباله های عفونی بیمارستانی؟ شرکت پتروصنعت تاراز هر نوع از اتوکلاو که شما درخواست دهید را میتوانند برای شما طراحی کرده و بسازد. اینکه چند وقت یکبار قرار است از اتوکلاو استفاده شود. اتوکلاوی که قرار است ظروف آشپزخانه را ضد عفونی کند بسیار ارزان تر از اتوکلاو استریل کردن ابزار پزشکی میباشد.
نکته مهم دیگر در انتخاب بهترین اتوکلاو، قیمت و خدمات پس از فروش و گارانتی آن است. باید از فروشنده اتوکلاو سوال کنید که این دستگاه چند وقت یکبار نیاز به تعمیر و سرویس دارد زیرا در هزینه های شما تاثیر زیادی خواهد گذاشت. پس قبل از انتخاب اتوکلاو از مقرون به صرفه بودن و عمر طولانی و بدون خرابی آن اطمینان حاصل کنید.
طرز استفاده از دستگاه و راحتی کار با آن هم از عوامل کلید انتخاب اتوکلاو مناسب میباشد. هر دستگاه اتوکلاو باید دفترچه راهنما داشته باشد و از مدت زمانی که تمیز کردن آن لازم دارد آگاه شوید. قطعات با کیفت بالا باعث میشود که دستگاه شما هنگام تمیز کردن دچار خوردگی و پوسیدگی و خرابی نشود.