اتوکلاو کردن موثرترین روش برای بهبود خواص فیزیکی اجسام است. دستگاه اتوکلاو از این فرآیند استفاده می کند که تأثیر حرارت در هنگام تحت فشار بودن افزایش می یابد. این فرایند در دستگاهی به نام اتوکلاو انجام می شود که در آن فشار بالا با دمای توصیه شده برای هر فرآیند به مدت برای استریل کردن تجهیزات اعمال می شود. فناوری اتوکلاو مدرن با اولین دستگاه استریل کننده بخار تحت فشار در سال 1933 معرفی شد که عملکرد اتوکلاو کردن را با اندازه گیری دما در یک محفظه تحت فشار کنترل می کرد. با گذشت زمان، بسیاری از فناوری‌ها مانند چرخه‌های پیش خلاء (وکیوم) در سال 1958، و پالس بخار تحت فشار در سال 1987 با نسخه پیشرفته‌ای از اتوکلاو صنعتی معرفی شدند.
بیشتر بخوانید: اتوکلاو چیست؟
هنگامی که درب اتوکلاو با یک محفظه مهر و موم شده قفل می شود، یک پمپ خلاء تمام هوای موجود در محفظه را خارج می کند و آن را با هوای داغ یا بخار جایگزین می کند. اکنون، دما و فشار استاندارد اتوکلاو بر روی اجسام داخل محفظه برای دستیابی به شرایط مورد نظر برای مدت زمان مورد نظر اعمال می شود. هنگامی که چرخه کامل شد، گاز داغ از محفظه تخلیه می شود و اجسام با دقت از محفظه خارج می شوند.
مزایا و محاسن اتوکلاو
- اقتصادی یا ارزان
در اکثر موارد، نسبت به سایر روش هایی که میتواند خواص فیزیکی کالاها را ارتقا دهد، اتوکلاو کردن اقتصادی ترین راه ممکن است. برای مقایسه صحیح ارزان بودن به عنوان مثال درست است که روش های ارزان تری برای تولید شیشه لمینت وجود دارد اما هیچکدام کیفیت اتوکلاو شیشه لمینت را ندارند. - زمان پروسه کوتاه
به عنوان مثال صدها سال طول میکشد تا گیاهان و درختانی که در زیر لایه های خاک مدفون شده اند به زغال سنگ تبدیل شوند اما با شبیه سازی آزمایشگاهی به کمک اتوکلاو هیدروترمال میتوان این پروسه را هزارن بار سریع تر انجام داد. همانطور که میدانید فشار بالا تاثیر حرارت را تغییر خواص فیزیکی اجسام بسیار بیشتر میکند این موضوع را میتوانید در پخت غذا بوسیله زودپز ببینید. - نفوذ خوبی را در تمام سطوح فراهم می کند
برای تولید بلوک های بتنی سبک باید ملات سیمان با موادی ترکیب شود که در نهایت بلوک های متخلخل ساخته شوند. هوایی که در روزنه ها و مابین ماسه ها نفوذ میکنند باعث سبک تر شدن بلوک سیمانی میشوند. دستگاهی به نام اتوکلاو بتن میتواند با فشار بالا بخار داغ را در تمام قسمت های بلوک های سیمانی تزریق کند و تا ساعت ها به همان دما و فشار آن را نگه دارد تا بلوک AAC با کیفیت عالی ساخته شود. - بدون نیاز به مواد شیمیایی اضافی
برای ارتقای خواص فیزیکی مواد میتوان به جای اتوکلاو کردن از بعضی مواد شیمیایی استفاده کرد. به جز هزینه ای که برای خرید این مواد صرف میشود، این مواد شیمیایی حالت یکبار مصرف را دارند و البته ممکن است مضراتی هم برای سلامتی و هم برای محیط زیست داشته باشند. فرآیند اتوکلاو کردن بدون نیاز به هیچ مواد شیمیایی خواص مورد نظر شما را در آن کالا ایجاد میکند.
معایب اتوکلاو
- رطوبت زیاد در اتوکلاو های بخار
در اتوکلاو های بخار که از حرارت مرطوب برای اتوکلاو کردن اجسام استفاده میکنند میتوانند باعث آسیب به بعضی اجسام شوند از جمله کالاهایی که قسمت های کاغذی و یا مقوایی دارند. در دستگاه های اتوکلاو صنعتی نیز که از بخار استفاده میکنند، رطوبت میتواند باعث خرابی هایی در کالا ها شود. لذا شرکت پترو صنعت تاراز برای حل این مشکل سیکل وکیوم به برنامه های اتوکلاو اضافه نموده است. - خوردگی و پوسیدگی در اتوکلاو
اجسامی از جنس فولاد کربن استیل ممکن است به دلیل قرار گرفتن مداوم در معرض رطوبت آسیب ببیند. فقط ابزارهای فولادی ضد زنگ (استنلس استیل) و پلاستیک هایی که می توانند گرما را تحمل کنند، اتوکلاو می شوند. - آتش سوزی در اتوکلاو های صنعتی
گاهی وجود کاغذ و یا پلاستیک هایی که تحمل حرارت بالا را ندارند یا تبخیر بعضی مواد شیمیایی در دستگاه هایی مثل اتوکلاو زباله های بیمارستانی میتوانند باعث آتش سوزی شوند که حل این مشکل دو راه حل دارد. اول اینکه به جای حرارت خشک از حرارت مرطوب مثل بخار استفاده شود و دوم اینکه برای حرارت خشک به جای هوا از گاز های بی اثر مثل نیتروژن استفاده شود. - برای اپراتور های بی تجربه خطرناک است
اپراتور بی تجربه در مواجهه با شرایط بحرانی در هنگام کار با اتوکلاو دچار آسیب خواهد شد. تکنسین اتوکلاو باید دوره آموزشی نکات ایمنی کار با اتوکلاو را گذرانده باشد. و همچنین آموزش کامل در مورد نحوه کار با اتوکلاو برای هر کسی که با اتوکلاو کار میکند الزامی میباشد.
